پیشرفت نظریه حسابداری بر مبنای آموزه های اسلامی: نگاهی بر اصول عدل و احسان Development of Accounting Theory Based on Islamic Teachings: A Glance over Principle of Al-Adl and Al-Ihsan



1-    مقدمه
معمولا حسابداری می بایست بتواند نقش های زیر را ایفا کند:
1- به حفظ منافع تمام سهامداران بپردازد- این چیزی فراتر از ثبت معاملات اقتصادی می باشد.
2- به تایید نظریه عادلانه و صحیح کسب و کار برای تمام سهامداران بپردازد.
3- مسئولیت پذیری تمام سهامداران را ایجاد کند.

4- اطلاعات منطقی برای تمام تصمیم گیری های موفق سهامداران را ایجاد کند.

در مورد نقش هایی که در بالا ذکر شد، سه مسئله اساسی با توجه به سیستم کنونی تنظیم معیارهای حسابداری وجود دارد.

1- فشارهای زیاد گروه های خاص در تنظیم این استانداردها.
2- نقش نداشتن مالکان در تنظیم این استانداردها
3- انعطاف پذیری / احتیاط در بکارگیری این معیارها که منجر به درونی بودن آن ها می گردد.
چنین موارد منجر به مشکلات زیر برای دنیای کسب و کار می گردد.

1- ارزش گذاری نادرست معاملات اقتصادی

2- افزایش احتیاط مدیریتی که در عوض منجر به بالا رفتن مسائل نظارت شرکتی شامل گزارش مالی نادرست و مدیریت درآمد می گردد.

3- محدود کردن توانایی تصمیم گیری سهامداران.

در حال حاضر، حرفه حسابداری از مرحله بسیار مهمی عبور می کند. نام نیک فعالیت های حسابداری در خطر می باشد. این حرفه نقش خود را کنار گذاشته است. یکی از دلایل اصلی این شرایط محیط کسب و کار اطراف که می بایست در آن فعالیت داشته باشد، می باشد، اما متاسفانه خود این حرفه مسئول چنین اموری می باشد. در این زمان، حرفه حسابداری به ایفای منافع خاصل حرفه های دیگر می پردازد. این موارد منجر به خلا زیادی بین نظریه و شیوه های حسابداری می گردد. به منظور غلبه بر این شرایط، نیاز ضروری برای دوباره راه انداختن نظریه حسابداری می باشد به ترتیبی که وقتی آن را مطرح می کنیم ، بتواند نقش هایش را همان طور که در بالا بحث شد، ایفا کند.

امروزه پرسش اصلی و اساسی که درپیش روی ما قرار دارد این می باشد که ارزش گذاری معاملات اقتصادی بدون مد نظر قرار دادن جنبه های مسئولیت پذیری روش های حسابداری امکان پذیر نیست.

از طریق ارزش گذاری، می توانیم به ارزیابی و انتقال معاملات اقتصادی در اصطلاح پولی بپردازیم. اکنون، ویژگی های این ارزش گذاری چه می باشند؟ به عقیده من ان ها عبارتند از:

جهت مشاهده متن کامل، فایل ترجمه را دانلود نمایید.

2- اینها منجر به مقاسه ناسازگارانه مجموعه ای از گزینه ها برای تصمیم گیری های اقتصادی می گردند.

3- انجام معاملات با هدف دستکاری نتایج.

4- ارزش گذاری حساب ها برای تحت پوشش قرار دادن دستبرد سرمایه.

5- هماهنگ سازی حساب ها، نیاز برای ارائه دنیای کسب و کار جهانی اگرچه قابل بحث می باشد، اما قابل حصول نیست.

در شرایط بالا، حرفه حسابداری کنونی حتی در ارتباط با نقش های موکد ارزش گذاری، دچار ورشکستگی می گردد. مختصرا، حسابداری نمی تواند ارزش صحیحی از معاملات اقتصادی را برای سهامداران ارائه دهد. این شرایط در محیط های شرکتی و سراسری منجر به تاسف می گردد.

تدریس علم اخلاق در آموزش و تدریس حسابداری و مجدادا گنجاندن آن ها در نظامنامه اخلاقی برای حسابدارانی با هیئت های متخصص نمی تواند کاملا اهداف را برآورده سازد. بهترین روش برای حل این شرایط، ایجاد نظریه حسابداری جدید بر مبنای آموزه های الهی می باشد. که مهمترین آن مسیر نظریه حسابداری جدید بر مبنای آموزه های الهی است؛ که چنین مواردی فردیت را در تنظیم استانداردهای حسابداری از بین می برد. علاوه بر این، به جای ایفای منافع حاصل از حرفه های دیگر، بویژه مدیریت، ان می تواند نقش مربوطه اش را ایفا کند.

در این زمینه، اصول اسلامی امانت، شهادت، شورا و بیع می تواند پایه و اساسی را برای نظریه حسابداری جدید ایجاد کند. اصل امانت می تواند سیستم درون بافتی از مسئولیت پذیری را در نظریه حسابداری بوجود آورده و همچنین راه حل هایی را برای موضوعات تخصصی فراهم کند. اصل شهادت کمکی در گواهی صحیح " دیدگاه عادلانه و صحیحی از کسب و کار ایجاد کند که منجر به تدارک اطلاعات معقول برای تصمیم گیری موفق برای تمام سهامداران می گردد.

علاوه بر اصل امانت و شهادت، اصل پرداخت برابر می تواند شرط خوبی باشد زیرا اساسا در ارتباط با ارزش گذاری معاملات اقتصادی در محدوده آموزه الهی می باشد. اصل پرداخت برابر حاصل مفهوم اسلامی حل و فصل معاملات می باشد. این اصل باعث محدود کردن نظرات بی مورد شده درحالیکه ارزش بر روی بیع قرار داده به طوری که بر مبنای شرایط خاصی بوده که در احادیث (به نقل از حضرت محمد صل الله علیه واله) نیز مطرح شده است. بعلاوه مهمتر از همه اینکه این اصل بر مبنای دستورات الهی، خطرات فردیت را چه از نظر زمان تنظیم استانداردهای حسابداری و کاربرد ان محدود می کند.

جهت مشاهده متن کامل، فایل ترجمه را دانلود نمایید.

 

در اسلام، مفهوم عدل به عنوان یک اصل هدایت کننده و پیشرو می باشد. حتی جهان بر روی این مفهوم بنا نهاده شده است. همچنین، آن به عنوان ستون مهمی بوده که فونداسیون اقتصاد، کسب و کار، مدیریت، امور مالی، حسابداری و بازاریابی و غیره بر روی ان بنا نهاده شده است. همچنین مفهوم احسان نیز بسیار مهم می باشد. طبق دیدگاه من، مهمترین فاکتورهایی که بر مبنای ان می توانیم اقتصادهای کاپیتالیستی و سکولار را کنار بگذاریم توسط عدل و احسان معرفی می گردند. در اینجا تمرکزمان را در این جنبه از حسابداری قرار می دهیم.

2- بررسی ادبیات

در حال حاضرتلاش های زیادی در حال انجام می باشد تا نام اصیل حرفه حسابداری مجددا حفظ گردد. این موارد عبارتند از: جایگزین کردن استانداردهای حسابداری با IFRS، همگرایی استانداردهای حسابداری و گنجاندن علم اخلاق در تدریس و آموزش های حسابداری. به هر حال، چنین تلاش هایی می تواند نتایج مفیدی را ایجاد کند تا زمانیکه بتوانیم مکانیسم داخلی را از ارزش های بالا در نحوه عمل حسابداری به طور خاص و در کل حرفه حسابداری به طور عام ایجاد کنیم.تنها گنجاندن اصول اخلاقی در آموزش حسابداری، و اموزش نظامنامه اخلاقی نمی تواند نام خوبی را برای حرفه حسابداری ایجاد کند. ما می بایست تلاش کنیم تا جامعه ای را بسازیم که اخلاقیات انسانی در تمام تصمیم گیری های زندگی مان به عنوان بخش جدای ناپذیر غالب گردد. ما می بایست به دنبال جامعه ای باشیم که زنان و مردان شکست ناپذیری را در برابر آنچه که ساندرا وادوک تحت عنوان مردان و زنان توخالی می نامد، بسازیم.او مشخصا می گوید:

به منظور برآورده کردن چالش های کسب و کار در دنیای امروزی، آموزش مدیریت و حسابداری می بایست تحت تغییراتی قرار گیرد. مباحثی در مورد تجزیه و تحلیل می بایست کاربردهای اقدامات فردی و شرکتی را مد نظر قرار دهد. مباحث متمرکز شرکتی می بایست جامعه محور و یا ماهیت محور گردد. انتقال دانش انفعالی می بایست جای خود را به مشارکت فعالانه در یادگیری بدهد. موارد تخصصی تربیتی می بایست نزدیک به بافت های یکپارچه در نفش های کسب و کار در جامعه گردد. وضعیت های خنثی ارزشی می بایست در مواردی انتقال یابد که ماهیت اقتصادی مبتنی بر ارزش ها را مد نظر قرار داده و قضاوت های ارزشی بیشماری در گزارش های مالی قرار گیرد. تمرکز کم بر روی سهامداران و اعتقادات کورکورانه در نیروی بازاری می بایست به تمرکز هوشمندانه تر و ظریف تر بسط یابد که تمامن سهامداران و دنیا را تحت پوشش قرار دهد. می بایست برای جامعه معتدل و همچنین برای جهانی که جامعه بر اقتصاد تقدم دارد، تلاش کنیم.

نکته در اینجا اینست که چگونه جامعه می تواند بر اقتصاد تقدم داشته باشد. شیعه به عنوان یکی ار معتقدان و پیروان حضرت محمد (ص) بوده اند. آن ها تحت آموزه های حضرت محمد جامعه ای را ایجاد کردند که شامل کسب صلاحیت مورد نظر ساندرا وادوک بوده است.

پاسخ به این شرایط قرار دادن مبنای قطعی برای نظریه حسابداری جدید بر مبنای اصول اسلامی می باشد که قطعا دارای نیروی پیوند معنوی در این زمینه می باشد. غیرمسامانان نیز می توانند از این نظریه سود برند؛ به هر حال، آن ها می بایست به دنبال سندی برای اجرای برنامه هایشان در مورد اصول اخلاقی باشند. دیدگاه های ما در بالا مترادف افکار ساندرا وادوک تا آنجا که مربوط به نقش جامعه است، می باشد. احتمالا اعتقادات متفاوتی وجود دارد از اینکه چگونه چنین نوعی از جامعه می تواند ایجاد گردد که نقش هایش را بر مبنای تصورات ساندرا وادوک گرفته باشد.

در زمینه ایجاد جوامع، نمایی از شکل 1 برای بحث ارائه شده است. این شکل نشان می دهد که آموزه های الهی می بایست سندیت داشته باشند که بر مبنای آن جامعه شکل بگیرد. منشا آموزه های الهی مذهب می باشد. درحالیکه آموزش ها و تعلیمات حرفه ای از طریق مذهب دنبال می گردد، انسان می تواند این آموزه ها و تعلیمات مورد نیاز را فرا گیرد. در نتیجه جامعه از مردان و زنان شکست ناپذیر ایجاد می گردد. چنین جوامعی به صورت متفاوتی از آنچه که در حال حاضر داریم، عمل می کند. در نتیجه هر عضو این جامعه به عنوان مهر تاییدی در مورد جامعه می باشد. این موارد منجر به ایجاد چنین متخصصانی می گردد که تصمیمات شخصی و حرفه ای شان را گرفته تا آن ها به مرحله اجرا برسند.این جوامع بر اقتصادمان غالب خواهند شد.

جهت مشاهده متن کامل، فایل ترجمه را دانلود نمایید.

 

همان طور که تمرکزمان را بر روی حرفه حسابداری قرار می دهیم، ابتدائا می بایست به دنبال نظریه حسابداری بر مبنای آموزه های الهی و آموزه های اسلامی همان طور که در شکل 2 نشان داده شده است، باشیم. اصول اسلامی امانت، شهادت، پرداخت یکسان، عدل و احسان می تواند فونداسیون محکمی را برای نظریه حسابداری جدید ایجاد کند. این اصول نه تنها در ارتباط با مفهوم ذیحساب بودن می باشند، بلکه در ارتباط با ارزش گذاری به صورت مناسب تر هستند. اصول امانت، شهادت، پرداخت یکسان و شورا قبلا با جزییات در بخش های پیشین مورد بحث قرار گرفتند. در اینجا ما تمرکزمان را بر روی اصول اسلامی عدل و احسان قرار می دهیم.

4- اصول عدل و احسان

در اسلام مفهوم عدل به عنوان یک اصل هدایت کننده و پیشرو می باشد. آن ستون مهمی می باشد که مبنای اقتصاد و کسب و کار بر روی ان قرار داده می شود. مفهوم احسان نیز بسیار مهم می باشد. همان طور که قبلا گفته شد، مهمترین فاکتورهایی که بر مبنای آن می توانیم اقتصاد های سکولار و کاپیتالیتی را کنار بگذاریم، فقدان وجود عدل و احسان در این اقتصادها می باشد. در اینجا ما چند آیه از قرآن را ارائه می کنیم که نشان می دهد این مفاهیم چقدر مهم هستند.

معنا

به راستی که خداوند حکم به عدل می دهد ( یعنی عدالت و پرستش هیچ چیز به غیر از خدا- یکتاپرستی اسلامی) و احسان ( یعنی صبور بودن در اجرای وظایفتان نسبت به خدا، مجموعا به خاطر خدا و طبق سنت پیامبر(ص) به طور کامل)، و کمک کردن به خویشان ( یعنی همه چیزی که خداوند دستور داده تا به ان ها بدهیم شامل ثروت، دید و بازدید، مراقبت از آن ها یا هر کمک دیگر): و فحشا (نیت شوم) برای مثال اعمال جنسی، نافرمانی از والدین، شرک، دروغ گفتن، شهادت غلط، قتل نفس، و منکرات (یعنی آنچه که توسط قوانین اسلامی ممنوع است: شامل شرک به هر نوعی، بی اعتقادی و هر نوع نیت شوم) و الباقی ( یعنی هر نوع ستم) را حرام اعلام می کند. او شما را موعظه می کند تا به ان ها توجه داشته باشد.

تفسیر

(بنگر که خدا به عدل فرمان می دهد) خداوند یزدان در اجابت تعهداتش یگانه ( و مهربان) است؛ این بدین معناست: با مردم مهربان باشید، ( و خویشان) یعنی با خویشاوندان خود ارتباط داشته باشید ( و شهوت پرستی و زشتی، که در شریعت و سنت مذموم است، غرور و ظلم را کنار بگذارید). او شما را از ارتکاب به هرزگی، زشتی، و شرارت منع می کند ( تا به ان ها توجه کنید و از داستان های اخلاقی قرآن پند بگیرید.

معنا

ای کسانی که ایمان آورده اید برای عدل به عنوان شاهدی برای خدا بایستید، حتی اگر به ضرر شما و خویشان شما باشد. چه فقیر و چه غنی باشید، خدا بهترین پشتیبان این دو می باشد. پس به دنبال شهوات نفسانی نیاشید، مبادا از عدل دوری کنید، و اگر از این شاهد منحرف شدید یا از بکاربردن آن ها خودداری کردید، خداوند به آنچه انجام می دهید واقف است.

تفسیر

جهت مشاهده متن کامل، فایل ترجمه را دانلود نمایید.

 

معنا

و ای مردمان! وزن و سنجش عدل را برقرار سازید و آنچه را که مربوط به مردم است احتکار نکنید و در زمین مرتکب شرارت نشوید که باعث زوال شما خواهد شد.

تفسیر

و ای مردمان! وزن و سنجش کامل عدل را برقرار سازید. و در مورد کالای مردم احتکار نکنید. و در زمین شرارت نداشته باشید، که منجر به زوال خواهد شد. فساد را در زمین گسترش ندهید. بت ها را پرستش نکنید و مردم را به آن دعوت نسازید و حق مردم را بر مبنای وزن و سنجش بدهید.

معنا

جهت مشاهده متن کامل، فایل ترجمه را دانلود نمایید.

 

تفسیر

با توجه به کلیدی که پیامبر از عثمان بن طلحه به عنوان امانت گرفت، خداوند به فرستاده اش دستور داد تا امانت را به صاحبش برگرداند. می فرماید: و اینک خداوند به تو فرمان می دهد که امانت را بازگردانی و کلید را به صاحبش عثمان بن طلحه برگردانی ( و اگر بین انسان ها قضاوت می کنی) یعنی بین عثمان بن طلحه و عباس اب عبدالمطلب ( با عدالت قضاوت کن) که امانت را به عثمان برگردان و برای عباس آب بیاور. (و اینک آنچه که خدا به تو فرمان می دهد خوش آیند است. و خداوند با خوش آیندی به تو فرمان می دهد امانت را به صاحبش برگردانی و با عدل قضاوت کنی. اینک خداوند شنواست زمانی که عباس می گوید: ای فرستاده خدا به من هم کلید را بده و هم آب را. و انچه که عثمان بن طلحه زمانی خودداری می کرد از اینکه کلید را بدهد و می گوید. به خاطر امانت خدا ای پیامبر حق مرا بده.

سنت حضرت محمد (ص) به عنوان راه بازی در پیش روی ماست. پس بیایید نگاهی بیاندازیم بر مبنای گفته احادیث بر روی عدل و احسان. در اینجا چند حدیث در ارتباط با این موضوع وجود دارد. از طرف عبدلله ابن عمر نقل شده است که فرستاده خداوند گفت: بدانید که برقرار کننده عدل بر روی منبری از نور در کنار خداوند قرار خواهد گرفت و سمت راست او بخشندگی، بلند مرتبگی و شکوه قرار خواهد داشت. هر دو طرف او به طور برابر پربار خواهد بود. (برقرار کننده عدل کسانی هستند که در حکومتشان عدل را برقرار می کنند چه در ارتباط با خانواده شان و چه در مورد تمام مسئولیت هایی که به عهده می گیرند.

حمام بن مونابی گزارش کرده است که- خارج از این احادیث ابو حوریره به نقل از محمد به ما گفته است که، فرستاده خداوند که او احادیثی را از طرف فرستاده خدا که می فرماید: صدقه دادن دِین افراد هر زمانی که خورشید طلوع میکند می باشد. برقراری عدل بین دو انسان نیز صدقه است. و کمک کردن به یک انسان برای سوار شدن بر روی حیوان چهارپا، یا کمک کردن به او بر گذاشتن بارش بر روی حیوان، صدقه است؛ کلام خوب صدقه است؛ و هر قدمی که شما به سمت دعا کردن بر می دارید صدقه می باشد، و از میان برداشتن زباله ای از روی مسیر را شما صدقه است.

جهت مشاهده متن کامل، فایل ترجمه را دانلود نمایید.